Bài giảng tim mạch (Sau Đại Học) PNT 2024. Giáo trình giảng dạy sau đại học Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch
“Bài giảng Tim mạch (Sau đại học)” là bộ giáo trình chuyên sâu do Bộ môn Nội tổng quát – Khoa Y, Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch biên soạn, nhằm phục vụ công tác giảng dạy và đào tạo sau đại học trong lĩnh vực nội tim mạch học.
Đây là tài liệu giảng dạy chính thức, được sử dụng trong chương trình cao học, chuyên khoa I – II và nội trú của Trường, đồng thời là nguồn tham khảo quan trọng cho các bác sĩ lâm sàng đang công tác trong lĩnh vực tim mạch, nội khoa, hồi sức cấp cứu và đa khoa.
Chủ biên của cuốn sách: PGS.TS.BSCKII. Trần Thị Khánh Tường, PGS.TS.BS. Nguyễn Tuấn Vũ, TS.BSCKII. Trần Văn Thi. Cuốn giáo trình được Nhà xuất bản Y học phát hành, trình bày khoa học, có nhiều hình ảnh minh họa, biểu đồ điện tâm đồ (ECG), siêu âm tim, và phác đồ điều trị giúp người đọc dễ nắm bắt, ứng dụng thực tế.
🎓 Mục tiêu và ý nghĩa của giáo trình
Mục tiêu của cuốn “Bài giảng Tim mạch (Sau đại học)” là giúp học viên:
- Cập nhật kiến thức tim mạch học hiện đại theo khuyến cáo của ESC (Châu Âu), AHA (Hoa Kỳ).
- Hiểu rõ cơ chế sinh bệnh, chẩn đoán, phân loại và điều trị các bệnh lý tim mạch thường gặp.
- Ứng dụng kiến thức vào thực hành lâm sàng trong điều kiện bệnh viện Việt Nam.
- Định hướng nghiên cứu khoa học và y học bằng chứng (EBM) trong tim mạch học.
Giáo trình không chỉ dừng ở lý thuyết mà còn lồng ghép nhiều ca lâm sàng thực tế, câu hỏi tự lượng giá, và bảng tóm tắt điều trị giúp học viên dễ dàng ôn tập và ghi nhớ.
📚 Cấu trúc nội dung của Bài giảng Tim mạch (Sau đại học) PNT
Cuốn sách gồm nhiều chuyên đề cốt lõi trong tim mạch học, được biên soạn theo trình tự hợp lý – từ sinh lý bệnh, chẩn đoán đến điều trị.
Phần I: Các phương pháp cận lâm sàng trong tim mạch
- Điện tâm đồ (ECG):
Giới thiệu nguyên lý ghi điện tim, cách đọc sóng P–QRS–T, trục điện tim và nhận diện rối loạn nhịp, thiếu máu cơ tim, phì đại buồng tim. Phần này được trình bày dễ hiểu, kèm hình minh họa điện tâm đồ thực tế. - X-quang ngực trong bệnh lý tim mạch:
Cung cấp hướng dẫn đọc phim X-quang tim – phổi, nhận biết dấu hiệu tim to, sung huyết phổi, tràn dịch màng tim, và các biến đổi do bệnh mạch máu phổi. - Siêu âm tim – siêu âm mạch máu:
Trình bày kỹ thuật siêu âm 2D, Doppler, Doppler mô, cùng các chỉ số quan trọng trong đánh giá chức năng tâm thu, tâm trương, van tim và mạch máu lớn. - Chụp cắt lớp vi tính (CT) tim mạch và cộng hưởng từ tim (MRI):
Giải thích vai trò của các kỹ thuật hình ảnh hiện đại trong phát hiện bệnh mạch vành, bệnh tim bẩm sinh, bệnh màng tim, u tim và dị tật mạch máu. - Xạ hình tim:
Cung cấp kiến thức về kỹ thuật xạ hình tưới máu cơ tim, chẩn đoán thiếu máu cục bộ cơ tim, đánh giá sống còn cơ tim sau nhồi máu.
Phần II: Các bệnh lý tim mạch thường gặp
- Tăng huyết áp:
Trình bày nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh, phân độ, biến chứng, và cập nhật hướng dẫn điều trị mới nhất. Nhấn mạnh kiểm soát huyết áp theo mục tiêu và điều trị đa yếu tố. - Suy tim:
Giải thích định nghĩa, phân loại suy tim theo EF (HFrEF, HFpEF), nguyên tắc điều trị nội khoa (ức chế men chuyển, ARNI, chẹn beta, lợi tiểu, SGLT2i) và các biện pháp hỗ trợ không dùng thuốc. - Hội chứng mạch vành mạn và cấp:
Phân biệt hội chứng mạch vành mạn tính, đau thắt ngực ổn định, nhồi máu cơ tim cấp ST chênh lên và không chênh lên. Nêu phác đồ xử trí cấp cứu, chỉ định can thiệp mạch vành, và theo dõi lâu dài. - Bệnh van tim:
Tập trung vào hẹp – hở van hai lá, van động mạch chủ, van ba lá. Mô tả cơ chế huyết động, biểu hiện lâm sàng, chẩn đoán qua siêu âm tim và lựa chọn điều trị (thuốc – phẫu thuật – can thiệp). - Bệnh lý màng ngoài tim:
Gồm viêm màng tim, tràn dịch – ép tim, co thắt màng tim; hướng dẫn nhận diện qua ECG, siêu âm, và cách xử trí khẩn cấp. - Rối loạn lipid máu:
Trình bày cơ chế hình thành mảng xơ vữa, chỉ định xét nghiệm, mục tiêu điều trị LDL-C, vai trò statin, ezetimibe và nhóm ức chế PCSK9. - Bệnh cơ tim và bệnh tim bẩm sinh:
Giới thiệu các thể bệnh cơ tim (phì đại, giãn, hạn chế) và bệnh tim bẩm sinh thường gặp ở người lớn (thông liên nhĩ, thông liên thất, tứ chứng Fallot sau mổ). - Bệnh lý động mạch ngoại biên:
Cập nhật chẩn đoán sớm bệnh lý động mạch chi dưới, động mạch cảnh; khuyến cáo điều trị nội khoa, nong mạch và phẫu thuật tái thông. - Bệnh tim mạch thận – tim mạch phổi:
Phân tích mối liên hệ giữa bệnh thận mạn, tăng áp phổi, và bệnh tim; cách phối hợp điều trị giữa các chuyên khoa. - Sốt thấp tim, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn:
Tổng hợp đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, tiêu chuẩn chẩn đoán Jones và Duke, cùng chiến lược điều trị, phòng ngừa tái phát. - Rối loạn nhịp tim:
Bao gồm cơ chế, phân loại, cách nhận diện rối loạn nhịp nhanh – chậm, ngoại tâm thu, rung nhĩ, cuồng nhĩ, nhịp nhanh kịch phát. Trình bày nguyên tắc sử dụng thuốc chống loạn nhịp, sốc điện, và cắt đốt điện sinh lý.
Phần III: Tim mạch học can thiệp và kỹ thuật hiện đại
- Tổng quan tim mạch học can thiệp:
Giới thiệu sự phát triển của tim mạch học can thiệp tại Việt Nam, các chỉ định chính: nong mạch vành, đặt stent, nong van, đóng thông liên nhĩ, thông liên thất. - Chụp và can thiệp động mạch vành:
Trình bày kỹ thuật chụp mạch qua da, nhận diện tổn thương hẹp, phân loại theo TIMI, và nguyên tắc can thiệp tái thông mạch (PCI).
Nhấn mạnh xử trí biến chứng trong can thiệp và theo dõi sau thủ thuật. - Thông tim:
Giải thích kỹ thuật thông tim chẩn đoán – điều trị, đo áp lực buồng tim, cung lượng tim, và sử dụng trong bệnh lý bẩm sinh, bệnh van tim. - Thăm dò và cắt đốt điện sinh lý tim:
Giới thiệu quy trình khảo sát điện sinh lý, xác định ổ loạn nhịp, cắt đốt bằng RF hoặc cryo. Là nội dung chuyên sâu, phục vụ cho các bác sĩ tim mạch can thiệp nhịp học. - Can thiệp van tim và tim bẩm sinh tại Việt Nam:
Trình bày tiến bộ trong nong van hai lá bằng bóng, thay van động mạch chủ qua da (TAVI), can thiệp đóng thông liên nhĩ, thông liên thất.
Phần này phản ánh bước tiến của tim mạch học Việt Nam trong kỷ nguyên hiện đại, với các ca can thiệp thành công được minh họa cụ thể.
🧠 Giá trị thực tiễn và học thuật
Giáo trình không chỉ là tài liệu giảng dạy mà còn là sách tra cứu lâm sàng hữu ích cho bác sĩ thực hành.
Tác phẩm cung cấp:
- Hệ thống kiến thức chuẩn mực, cập nhật các khuyến cáo của ESC, AHA, JCS.
- Sự liên kết giữa lý thuyết – hình ảnh học – điều trị.
- Các hướng dẫn thực hành chẩn đoán, xử trí cấp cứu, chỉ định cận lâm sàng hợp lý.
- Cập nhật tiến bộ tim mạch can thiệp trong nước và quốc tế.
Mỗi chương đều có cấu trúc nhất quán: Tổng quan – Cơ chế bệnh sinh – Lâm sàng – Cận lâm sàng – Chẩn đoán – Điều trị – Theo dõi, giúp người đọc dễ tiếp cận và hệ thống hóa kiến thức.
“Bài giảng Tim mạch (Sau đại học) PNT” là cuốn giáo trình chuẩn mực, hệ thống và thực tiễn, được biên soạn công phu bởi đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm của Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch. Đây không chỉ là tài liệu học tập cho học viên sau đại học mà còn là cẩm nang lâm sàng hữu ích cho bác sĩ thực hành trong các bệnh viện và phòng khám.
